Septik artritte bakteriyel bulaşma en sık sebeptir. Özellikle stafilokoklar en sık görülen bakteriyel etkendir. Nadiren viral veya mantar kökenli olabilir.
İçindekiler:
Septik Artrit Nedir?
Eklem enfeksiyonlarına septik artrit denir. En sık diz, omuz ve kalça eklemlerinde görülmekle birlikte diğer eklemlerde nadiren de olsa görülebilir. Vücudun herhangi bir yerindeki lokal enfeksiyondan bakterilerin kana karışması sonucu hematojen yolla gelişebileceği gibi direk travma ile de septik artrit gelişebilir. Fakat en sık hematojen yolla oluşur.
Özellikle bebekler ve yaşlılarda daha sık görülür. Septik artrit ortopedinin gerçek acil hastalıklarından biridir. Eklem kıkırdağında hızlı yıkım yapıp kalıcı eklem hasarına yol açabilmektedir. Genellikle 8. saatten sonra kıkırdak hasarı başlayabilir. Ayrıca eklemden kemiğe yayılarak osteomyelit gibi ciddi kemik enfeksiyonların gelişimine yol açabilmektedir.
Septik Artrit Belirtileri
Genellikle şiddetli eklem ağrısı ön plandadır. Eklemde şişlik, kızarıklık ve ısı artışı olur. Ateş ve ısı artışı sıklıkla eşlik edebilir. Yaşlılarda eklem ağrısı daha ve kızarıklık daha hafif iken bebek veya çocuklarda şiddetli diz ağrısı olur. Çocuklarda septik artritli eklemi pasif olarak oynatmak çoğunlukla mümkün değildir. İleri yaş grubunda istirahat ile eklem ağrısı azalabilirken çocuklarda şiddetli ağrı aynen devam eder.
Septik Artrit Nedenleri
Cilt veya idrar yolu enfeksiyonları sonucu kana karışan bakteriler ile sıklıkla ekleme yerleşebilir. Direk travma, delinme, ekleme yakın ameliyat gibi nedenlerde nadiren sebep olabilir.
Olası Risk Faktörleri;
- Bebekler ve 80yaş üstü.
- Bağışıklık sistemin veya bağışıklık sistemin zayıflığı, beslenme yetersizliği, eşlik eden diyabet veya HIV gibi sistemik hastalıklar.
- Osteoartrit gibi eklem kireçlenmesi, Gut veya Romatizmal eklem hastalıkları.
- Bağışıklık sistemini baskılayan ilaç kullanımı.
- Cilt hastalıkları, zayıf ve kuru ciltler bakteri geçişini kolaylaştırır.
- Hayvan ısırıkları.
Bebeklerle özellikle kalça eklemi septik artriti sık görülür. Sıklığı her yıl 100 bin çocukta 4-5 civarındadır. Vakaların çoğu 2 yaş altı ve erkek çocuklarda 2 kat sık görülür. Erken doğum ve sezaryen olası riskler olabilir. Çocuklarda ise üst solunum enfeksiyonu sonrası gelişir.
Genellikle tek eklemi tutar. %50 ‘sinden fazlası diz eklemini tutar. Sonrasında sırasıyla kalça, omuz, dirsek ve ayak bilek eklemlerinde görülebilir. Bebeklerde en sık kalça ekleminde görülür.
Septik Artrit Tanısı
Olası bir septik artrit şüphesinde tanı için altın standart eklem içi sıvının incelenmesidir. Bunun dışında görüntüleme yöntemleri ve kan testleri de yapılır.
Eklem Sıvısı Alma: Direk mikroskobik incelemede bakteri varlığına bakılır. Ayrıca inflamatuar hücrelerinin varlığı, sayısı ve oranları hem tanıda hem ayırıcı tanıda önemlidir.
Kan Testleri: Yüksek düzeyde beyaz küre, CRP ve sedimantasyon parametrelerine bakılır. Kan kültürü ve kan kültürlerinde ise bakteri varlığı ve üretimi ile bakterinin türü belirlenir fakat sonucu geç çıkmaktadır.
Görüntüleme: Röntgen çekilir fakat erken dönemde teşhise yardımcı olmaz. Sadece yumuşak doku şişliği görülür. Geç dönemde subkondral kemikte eklem kıkırdağının altındaki kemikte- değişiklikler görülebilir. Ultrason eklem içi şişliğin derece göstermede etkilidir. Özellikle küçük çocuklarda kalça eklemi şişliği muayenede tespit edilemeyebilir. Bu durumda ultrason çok faydalıdır. MR ise erken dönem eklem içi ve dışı değişiklikleri göstermede çok etkilidir. Yumuşak doku ve kemik doku yayılım ve değişiklikleri göstermede detaylı bilgi verir. Çekim sırasına hareket edilmemesi gerektiği için küçük çocuklarda anestezi altında çekilme zorunluluğu önemli bir zorluktur.
Septik Artrit Hangi Hastalıklar ile Karışabilir?
Özellikle tek eklemde olması durumunda;
- Gut hastalığı,
- Eklem kireçlenmesinin akut atakları,
- Selülit veya Bursit gibi yumuşak doku enfeksiyonları, özellikle prepateller bursit,
- Sinovit,
- Menisküs yırtığına bağlı eklem şişmesi,
- Romatizmal hastalıklara bağlı reaktif artritler; Romatizmal artrit, spondiloartropatiler, inflamatuar bağırsak hastalıkları, sarkoidoz vb,
- Özellikle çocuklarda sistemik bakteriyel enfeksiyonlar, bakteriel endokardit,
- Villonodüler Sinovit,
- Tümörler.
Septik Artrit Tedavisi
Septik artritin en etkili tedavisi apse veya iltihabi sıvının hızlıca boşaltılması ve antibiyotik tedavisine başlamaktır. Özellikle teşhisin hızlıca konulup septik artrit tanısı konulması halinde eklem ameliyathanede artrotomi veya artroskopik olarak bol antibiyotikli serum sıvısı ile yıkanmalıdır. Ameliyat sonrası geçici süre ile eklem boşluğuna hemovak dren yerleştirilmelidir. Böyle olası iltihabın devamı halinde eklem dışına akış sağlanır.
Hızlıca kan testleri yapılır ve eklem sıvısı kültürleri alınıp ampirik veya profilaktik geniş spektrumlu antibiyotikler damar yoluyla hastanede yatarak başlanmalıdır. Genelde 2’li veya 3’lü antibiyotik başlanır. Kültür sonucuna göre ise antibiyotik değiştirilebilir. Enfeksiyona yol açan yüksek olasılı bakterilere etki etmesi için birden fazla antibiyotik başlangıçta aynı anda kullanılabilir.
Septik artrite yol açan en sık bakteri türleri:
- Staphylococcus Epidermis,
- Salmonella,
- Neisseria Gonorrhea,
- Pseudomonas Aeruginosa,
- Gram, Negative Basiller, Esesia Coli, Enterbakter.
İlk aşamada tedavide yarım alçıya alma veya ortez ile eklem immobize edilir. Hareketsiz tutulmalıdır. Antibiyotik damar yolu ile ortalama ilk 2-4 hafta arası verilir. Kan veya laboratuar değerlerinin düzelmesi ile birlikte ortalama 2-3 hafta daha ağız yolu (oral) ile antibiyotiğe devam edilebilir.
Enfeksiyonun iyileşmesi ve eklemin rahatlaması ile birlikte aktif fizik tedavi başlanmalıdır.
Septik Artritte Tedavi Sonuçları Nasıldır?
Erken teşhis edilmesi, eşlik eden ciddi sistemik hastalıkların olmaması halinde genellikle tedavi sonuçları mükemmeldir. Sekel veya sakatlık bırakmadan iyileşme ve normalleşme olur. Aşağıdaki risk faktörlerinin olması halinde sonuçlar kötü olabilir;
- 60 yaş üstü,
- Kalça ve omuz eklemi septik artritleri,
- Altta Romotizmal hastalık olması,
- Kültür sonucuna göre gerekli veya doğru antibiyotiğin geç başlanılması. Bunun anlamı ampirik veya prokfilaktik antibiyotiğin etki etmediği nadir bakteri türlerine bağlı enfeksiyon,
- Tanının gecikmesi veya tedavinin geç başlanması.
Septik Artrit Tedavi Süresi Ne Kadardır?
Tedavisi ortalama 6 hafta ile 12 hafta arası sürer. İlk 2 hafta hastanede yatarak geri kalan günler ise ayaktan poliklinik takibi ile olabilir. Antibiyotik alma süresi ortalama 6 haftadır. Akabinde fizik tedavi süreci başlamaktadır.
Septik Artrit Kalıcı Hasar Bırakır Mı?
Evet bırakır. Septik Artrit erken teşhis edilmez veya tedavi edilmez ise eklemde ciddi kalıcı hasarlara yok açar. Eklem kıkırdağı tamamen yok olur. Eklem çöker ve kemiğe yayılarak osteomyelit denilen kalıcı kemik enfeksiyonlara yol açabilir. Kısacası kalıcı ve ciddi sakalıklara yol açmaktadır. Bu nedenle septik artritte en önemli nokta erken teşhis ve tedavidir.
Septik Artrit Olmamak İçin Ne Yapılmalıdır?
Septik artrit olmamak için şunlara dikkat edilebilir;
- Olası cilt enfeksiyonlarından korunma veya var ise hızlıca tedavi.
- El ve vücut hijyenine dikkat edilmelidir.
- Diyabet veya Romatizmal sistemik hastalıklar kontrol altında tutulmalıdır.
- Güçlü bağışıklık sistemine sahip olunuz.
- Diş tedavisi veya iltihaplarını ihmal etmeyin.
