Fibula (Baldır) Kemiği Kırığı Nedir? Belirtileri ve Tedavisi

Fibula (Baldır) Kemiği Kırığı sıklıkla ayak bileği travmalarını takiben gelişir. Düşmeler ve burkulmalar sonucu tibia kırıkları ile birlikte izlenebilir. 

Fibula (Baldır) Kemiği Nedir?

Fibula kemiği bacakta kaval (tibia) kemiği ile birlikte bulunur ve baldır kemiği olarak da bilinmektedir. Bacağın dış yan tarafındadır ve kaval kemiğine göre daha ince bir kemiktir. Ayak bileği ekleminin stabilitesine ve hareketlerine destek sağlamaktadır.  

Fibula (Baldır) Kemiği Kırığı Çeşitleri

Fibula kırığı; spor yaralanmaları, düşmeler ve burkulmalar sonucu ayak bileğinde izole olarak veya eşlik eden kaval kemiği kırıkları ile birlikte izlenebilir. 

Fibula kemiğinin ayak bileği eklemi ve bağları ile ilgili olan alt 1/3'lük kısmına lateral malleol (dış ayak bileği çıkıntısı) denir. Fibula kemiğine ait kırıkların çok yüksek oranı lateral malleol olarak isimlendirilen bu bölgede gelişir. Bu kırıklara kimi zaman tibia kemiğinin iç yan çıkıntısı (medial malleol) ve/veya arka çıkıntısının (posterior malleol) kırıkları da eşlik etmektedir. 

Fibula kemiği daha az olarak da kemiğin diz eklemine yakın baş-boyun kısmından gerçekleşebilir. Ayak bileği burkulması nedeniyle gelen hastalarda bu nedenle mutlaka diz bölgesi de muayene edilmeli, fibula üst uç kırığı varlığı atlanmamalıdır. 

Fibula (Baldır) Kemiği Kırığı Belirtileri

Travma sonucunda ayak bileği ve bacağın dış yan kısmında ağrı, şişlik, morarma, hareket kısıtlılığı, bacak üstüne yük vermekte zorlanma gibi belirtiler ayak bileği etrafında gelişmiş kırıklarda rastlanılabilecek belirtilerdendir. 

Fibula (Baldır) Kemiği Kırığı Tanısı

Fibula kırığı tanısı fiziki muayene ve sonrasında gerçekleştirilen görüntüleme yöntemleri ile konur. İlk basamakta ilgili bölgenin röntgeni çekilir, gerekli görülmesi halinde bilgisayarlı tomografi ile değerlendirme ve tanı işlemleri gerçekleştirilir. Bazı durumlarda ayak bileğinde kaval ve baldır kemiklerini birbirine bağlayan sindezmoz olarak adlandırılan kuvvetli bağın yaralanmasını değerlendirmek amacıyla stres grafisi denilen özel röntgenler de gerekmektedir. 

Fibula (Baldır) Kemiği Kırığı Tedavisi

Fibula kırıkları tedavisi cerrahi ve cerrahi olmayan yöntemlerle gerçekleştirilebilir. Fibula kemiğinin baş-boynunda görülen veya orta 1/3 kısmında görülen kırıklar cerrahi dışı yöntemlerle ile takip edilirken, lateral malleol olarak adlandırılan kemiğin 1/3 alt kısmına ait kırıklarda cerrahi ihtiyacı genellikle olmaktadır. 

Fibula kırıklarında cerrahi olmayan tedaviler; izole ve stabil olan lateral malleol veya medial malleol kırıklarında, bu bölgede olan avülsiyon kırığı denilen bağ yaralanması sırasında ufak bir kemik parçasının kırılması ile gelişen kırıklarda tercih edilir. Cerrahi dışı tedavi genel durumu kötü ve cerrahiyi kaldıramayacak durumda olan hastalarda da tercih edilebilir. Yaralanmanın tipine ve ayak bileğinin şişlik durumuna göre kısa bacak alçı/atel veya bot tedavileri uygulanabilir. Tedavi süresi hastanın yaşına ve kırığın şekline göre değişmekle birlikte 4-8 hafta arasında sürmektedir.

Fibula (Baldır) Kemiği Kırığı Ameliyatı

Fibula kemiğinin alt 1/3'ünde gerçekleşen izole lateral malleol kırıkları, kırığın bulunduğu lokasyona, yerinden oynama miktarına ve eşlik eden bağ yaralanmasına göre değerlendirilir. İzole lateral malleol kırığı ile birlikte bağ yaralanması gerçekleştiği durumlarda, lateral malleol kırığına medial veya posterior malleol kırığının eşlik ettiği durumlarda tedavi genellikle cerrahi yöntem ile gerçekleştirilmektedir. Cerrahi yöntem için kırık kemiğin plak ve vidalar yardımı ile uygun pozisyonda kaynaması sağlanmaktadır.

Fibula kırığının ameliyatsız tedavi süresi kısa bacak alçı ile 4-8 hafta arasında sürmektedir. Şeker hastalığı veya kemik erimesi gibi ek hastalıkları olan hastalarda alçı tedavisi standart zamanlamaya göre daha uzun tutulmaktadır. Hastalar ikişer hafta aralar ile kontrol röntgenleri çekilerek değerlendirilir. Genellikle 6. haftanın sonunda alçı tedavisi sonlandırılır. 6 hafta süre ile hastanın kırık olan ayağına basması istenmemektedir. Koltuk değneği ve yürüteç yardımı ile mobilizasyon sağlanır. Alçı tedavisi sonlandırıldıktan sonra ayak bileği ekleminde hareketsizliğe ve yük taşımamaya bağlı gelişen sorunlar için fizik tedavi ihtiyacı olabilmektedir.

Fibula kırığının cerrahi sonrası takiplerinde 2 hafta kadar bir süre ile kısa bacak atel tedavisi uygulanır. Ameliyatsız takibe benzer şekilde ikişer hafta ara ile kontrol röntgenleri çekilerek kaynama değerlendirilir. 2. haftanın sonunda atel tedavisi sonlandırılarak ayak bileği hareketleri ve fizik tedavi süreci başlanır. Erken ayak bileği hareketlerinin başlanmış olması nedeniyle tam fonksiyonel kapasiteye ulaşmak cerrahi sonrasında daha erken dönemde başarılabilir. 4.-6. haftalarda bacak üstüne yük verilmesi başlanılarak iyileşme takip edilir.