El Parmak Kırığı Nedir? Belirtileri, Tedavisi ve Ameliyatı
El parmak kırığının başlıca belirtileri, darbe veya travma sonrasında parmaklarda gelişen şiddetli ağrı, şişlik, hareket kısıtlılığı, şekil bozukluğudur.
İçindekiler:
El Parmak Kırığı Nedir?
İnsan parmaklarında toplamda 14 adet falanks isminde kemik bulunmaktadır. Başparmakta 2 adet (proksimal ve distal), diğer parmaklarda ise 3'er adet (proksimal, orta, distal) falanks kemiği bulunur. El parmak kırıkları iskelet sisteminde en sık izlenen yaralanmalardandır. Travmatik yaralanmalar sonucunda bu kemiklerin biri veya birden fazlası kırılabilir. Oluşan kırığın yeri, şekli ve etkilenen diğer dokulara göre tedavi şekilleri farklılaşmaktadır.
El Parmak Kırığı Belirtileri
El parmaklarına herhangi bir darbe almış olan ve yukarıda bahsi geçen semptomlara sahip olan hastaların alanında ilgili bir hekime başvurmadan önce mutlaka yapmaları gereken parmaklarında bulunan yüzük veya benzeri ziynet eşyalarının çıkarılmasıdır. Aksi takdirde bu gibi takılar parmağın şişmesi sonrasında çıkarılamamakta, parmak dolaşımını tehlikeye atmaktadırlar.
El Parmak Kırığı Tanısı
Tüm kırıklarda olduğu gibi el parmak kırığının kesin tanısı röntgen ile sağlanmaktadırlar. El parmak kırıkları basit avülsiyon (bağ kopması sonucu kemikten ufak bir parçanın kırılması) kırıklarından parçalı ve parmak dolaşımını tehlikeye atabilecek kırıklara kadar bir skalada gerçekleşebilirler.
El Parmak Kırığı Tedavisi
El parmak kırığında tedavi kararı kırığın şekline ve bulunduğu anatomik lokasyona göre verilir. Rotasyonu ve açılanması olmayan, kısalık geliştirmeyen ve parmak eklemlerinde bozulmaya yol açmamış kırıklarda konservatif-ameliyatsız tedavi seçenekleri uygulanır. Bunların aksine kırık nedeniyle; parmakta rotasyon ve hareket kusuru varsa, kemikler arasında 10 dereceden fazla açılanma mevcut ise, kemiğin boyunda 2 mm' den fazla kısalma gelişmiş ise, eklem içinde basamaklanmaya yol açacak bir kayma mevcut ise ameliyat önerilmektedir.
Konservatif yani ameliyat olmadan yapılan el parmak kırığı tedavisi parmak atelleri yardımı ile gerçekleştirilir. Kırığın bulunduğu lokalizasyona ve şekline göre atelin uygulandığı pozisyon, lokalizasyon ve atelin şekli değişiklik gösterir. Alüminyum parmak ateller, kurbağa ateller veya mallet atelleri konservatif el parmak kırığı tedavisinde kullanılır.
Her parmak kırığının tedavi süresi kırığın şekline, hastanın yaşına ve diğer faktörlere göre değişebilmekle birlikte konservatif - ameliyatsız el parmak kırıkları tedavisi genellikle 3 hafta süre ile uygulanır. Bu süreç içerisinde haftalık kontrollerde çekilen takip röntgenleri ile kırığın durumu kontrol edilir. Atel tedavisi sonlandırıldıktan sonra parmak eklemlerinde sertlikler gelişir. Bu sertliklerin açılabilmesi ve kaynamış olan parmağın tüm fonksiyonlarını tekrar kazanabilmesi için agresif bir fizik tedavi süreci mutlaka planlanmalıdır.
El Parmak Kırığı Ameliyatı
El parmak kırığında ameliyat kararı yukarıda bahsedildiği gibi seçilmiş durumlarda (rotasyon sorunu, 10 dereceden fazla açılanma, 2mm'den fazla kısalma, eklem içi basamaklanma) verilir. Ameliyat ile el parmak kırığı tedavisi genellikle kapalı yöntemler ile gerçekleştirilir. Bu ameliyatlarda kırık, skopi adı verilen portatif röntgen cihazları ile kontrol edilerek kemiğin uygun pozisyona getirilir. Ciltte bir insizyon açılmadan, Kirschner Teli (K-Teli) adı verilen sterilize edilmiş, paslanmaz çelikten pinler kullanılarak kırık parçaları sabitlenir. Sabitleme yapıldıktan sonra parmak atel uygulaması ameliyat sonrasında da yapılmaktadır.
Cerrahi onarım gerektiren el parmak kırıklarında tedavi süresi 3-6 hafta arasında değişmektedir. Haftalık röntgen kontrollerinde iyileşme takip edilir. Takip süresi içerisinde fizik tedavi parmak hareketlerinin kazanılabilmesi için fizik tedavi süreci başlanılabilir.
El Parmak Kırığı Ameliyatı Komplikasyonları
El parmak kırığı sonrasında en sık rastlanılan komplikasyon eklem sertliği ve hareket açıklığında kayıp gelişmesidir. Uzun süre immobilizasyon, eklem içi kırıklar ve açık cerrahi gerektiren kırıklar eklem sertliği açısından risk faktörü oluşturmaktadır. Yanlış kaynama (rotasyon sorunu olması veya kırık parçaları arasında açılanma) veya nadiren kaynamama bu kırıklarda rastlanılabilecek komplikasyonlardandır.
El Parmak Kırığı Ameliyatı Sonrası Rehabilitasyon
El parmak kırığının tedavi sürecinde en önemli basamaklardan biri fizik tedavi sürecidir. Kırık kaynaması sürecinde hareketsiz tutulan parmak ve eklemlerin iyileşme sağlandıktan sonra tam fonksiyonlarına ulaşabilmeleri için rehabilitasyon en önemli tedavi basamağıdır. Uygun fizik tedavi ile kırık sonrasında parmak fonksiyonlarının normale dönmesi sağlanır.
